Archiwistyka_tlo
Owady w archiwum

Do owadów występujących w archiwach zaliczyć należy w pierwszym rzędzie rybiki, kołatki i karaluchy. Ich środowiskiem są substancje organiczne, takie jak papier, różnego rodzaju kleje, skóra, pergamin i płótno. Przeważnie pojawiają się w ciepłych, ciemnych, brudnych i słabo wentylowanych pomieszczeniach. Dodatkowo ptasie gniazda, które mogą się pojawić na zewnątrz budynku archiwum,  stanowią dla nich doskonałe źródło pożywienia. Dlatego też każde zauważone ptasie gniazdo należy natychmiast usunąć.


Szkody wyrządzone przez owady są na ogół nieodwracalne, w związku z czym zintegrowany system zwalczania szkodników powinien obecnie stanowić integralną część programu zabezpieczania i konserwacji materiałów archiwalnych. Konieczne są tutaj regularne kontrole budynku mające na celu stwierdzenie, czy nie został on narażony na działanie szkodników, jak również akcja informacyjna wśród personelu.


W przypadku występowania owadów w budynku należy stosować pułapki lepowe, które pozwalają na złapanie owada zanim zostanie spostrzeżony i mogą być umieszczone w trudno dostępnych miejscach. Dodatkową zaletą stosowania pułapek lepowych jest możliwość rozpoznania i policzenia schwytanych owadów, co stanowi wskaźnik wzrostu ich ilości w pomieszczeniach magazynowych archiwum. Natomiast poznanie cyklu rozwojowego owadów, z którymi mamy do czynienia, pozwala poznać miejsce i czas ich rozmnażania, rodzaje pożywienia i miejsca bytowania.


W celu uniknięcia ataku owadów należy bezwzględnie przestrzegać kilku zasad. W żadnym razie nie należy owady w archiwumprzechowywać ani spożywać artykułów żywnościowych w pomieszczeniach magazynowych. Podobnie też jak w przypadku mikroorganizmów w archiwum, tak i tutaj należy bezwzględnie utrzymywać czystość we wszystkich jego pomieszczeniach, a w pomieszczeniach magazynowych niedopuszczalne są wszelkie rośliny doniczkowe. Okna i otwory wentylacyjne powinny zostać zabezpieczone, w celu zapobiegnięcia wtargnięciu szkodników do budynku, za pomocą np. siatek. Natomiast na zewnątrz budynku powinno się zastosować oświetlenie w mniejszym stopniu przyciągające owady np. lampy sodowe. Oczywiście ściany budynku nie mogą być porośnięte roślinnością pnącą.


W żadnym razie do dezynsekcji materiałów archiwalnych i mebli w magazynach nie należy stosować środków owadobójczych w aerozolu. Wskazane jest unikanie zabiegów chemicznych, jeżeli np. mamy do czynienia z pudłem materiałów archiwalnych zaatakowanych przez rybiki, obiekty należy oczyścić odkurzaczem lub miękką szczotką. W celu nabrania pewności, że nasze zabiegi były skuteczne, należy umieścić obiekty w opakowaniach ochronnych (pudła, koperty, teczki itp.),  a po pewnym czasie sprawdzić, czy nie zostały ponownie zaatakowane przez owady. Oczywiście zaatakowane przez szkodniki materiały archiwalne należy wyłączyć z zasobu, a nowe nabytki każdorazowo dokładnie sprawdzać.


Owady można usuwać także poprzez anoksję, która oznacza całkowite pozbawienie owadów tlenu w szczelnie zamkniętym, wypełnionym azotem lub argonem „balonie” folii, jak również poddając zaatakowane obiekty działaniu dwutlenku węgla bez dostępu tlenu. Najbardziej skuteczna wydaje się tutaj jednak metoda zwalczania szkodników poprzez zamrażanie w temperaturze co najmniej –30 stopni C, w której powinno się zainfekowane obiekty przetrzymywać przynajmniej przez kilka dni, co pozwala na zniszczenie większości owadów w różnych stadiach rozwojowych.

Źródło: Zasady postępowania z materiałami archiwalnymi. Ochrona zasobu archiwalnego, wyd. NDAP, Warszawa 2006

26.06.2008
strzałka do góry