Na fali ostatnich przemian prawno-ustrojowych zachodzących w naszym kraju powstaje cały szereg placówek oświatowych, uczelni wyższych itd., które w celu obrania sobie patrona muszą najpierw udowodnić, zgodnie z wymogiem Ministerstwa Edukacji Narodowej, iż nie żyją żadni krewni lub prawni spadkobiercy przyszłego mecenasa. W przeciwnym razie niezbędna jest ich zgoda.

W tym celu należy przeprowadzić poszukiwania genealogiczne, które oczywiście najlepiej zlecić profesjonalnemu genealogowi, można jednak próbować samemu ustalić potrzebne fakty, realizując tym samym własną pasję poznawczą. Pomocny tutaj okaże się z pewnością „Przewodnik genealoga amatora” autorstwa Rafała T. Prinke, wydany w 1992 roku nakładem wydawnictwa Polonia. Natomiast osobom pragnącym poszerzyć swoją wiedzę genealogiczną nieocenioną pomocą służyć będzie opracowanie Włodzimierza Dworzaczka „Genealogia”, wydane w 1959 roku nakładem PWN.

W związku z faktem, iż przyszłych patronów wybiera się przede wszystkim z grona królów, możnowładców i przedstawicieli rodzin arystokratycznych, z pewnością godnym polecenia tutaj będzie reprint opracowania Oswalda Balzera „Genealogia Piastów” wydany w 2005 roku nakładem wydawnictwa Avalon. Mamy tutaj do czynienia z genealogią dynastyczną, w związku z czym pomocne mogą także okazać się takie prace jak Tadeusza Gaila „Polskie rody szlacheckie i ich herby”, czy „Dynastie świata – przewodnik chronologiczny i genealogiczny” Johna E. Moreby. W tym miejscu wypada jeszcze wspomnieć, iż pod adresem http://genealog.home.pl znajduje się serwis poświęcony genealogii rodzin królewskich, arystokratycznych i szlacheckich, zawierający w części heraldycznej pełny herbarz polskich rodzin szlacheckich.

Na pierwszym etapie przeprowadzanych na własną rękę poszukiwań genealogicznych należy uporządkować dokumenty z archiwum domowego, takie jak akty urodzenia, chrztu, bierzmowania, konfirmacji, świadectwa szkolne, legitymacje, dyplomy, dokumenty związane ze służbą wojskową, studiami, pracą, małżeństwem, akta własności, wycinki z gazet, pamiętniki, kalendarze, modlitewniki i książki z dedykacjami. W celu sporządzenia na podstawie zebranych danych drzewa genealogicznego można zakupić specjalistyczne oprogramowanie komputerowe lub znaleźć je w Internecie.
Standardowym formatem zapisu danych genealogicznych jest GEDCOM. Dla polskiego użytkownika ważne jest, aby dany program miał wersję polską, a co z tym związane, odczytywał polskie znaki diakrytyczne. Godnymi polecenia są tutaj bezpłatne programy w wersjach polskich, takie jak Brother’s Keeper czy Fzip Family Tree.

Zebrane fakty można wzbogacić o wiadomości zdobyte w trakcie rozmów ze starszymi członkami rodziny. Trzeba tu jednak zachować ostrożność, bowiem pamięć ludzka, nawet po stosunkowo niedługim czasie i często mimowolnie, zniekształca pewne wydarzenia.

Dysponując wiadomościami o dacie i miejscu urodzenia, chrztu, ślubu, śmierci lub pogrzebu, o wyznaniu poszczególnych członków rodziny, można prowadzić dalsze poszukiwania w takich instytucjach, jak urzędy stanu cywilnego, parafie archiwa państwowe i kościelne, czy nawet biblioteki i muzea.

W celu ustalenia dalszych informacji o interesujących nas osobach należy przejrzeć akta metrykalne, księgi kościelne, spisy ludności, akta instytucji wymiaru sprawiedliwości, placówek oświatowych, akta partii i stowarzyszeń, akta kancelarii okresu staropolskiego oraz akta instytucji powołanych do badania szlachectwa.

Pomocą w poszukiwaniach, oprócz pracowników archiwów państwowych którym można zlecić kwerendę, służą również specjalistyczne biura genealogiczne, internetowe fora dyskusyjne oraz tablice ogłoszeń.

Źródło: Genealogia na www.archiwa.gov.pl