W myśl przepisów art. 29 Ustawy z 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach do archiwów wyodrębnionych zalicza się archiwa Sejmu, Senatu, Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów, Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu...

Nazwą archiwa wyodrębnione określa się także archiwa obsługujące Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw zagranicznych wraz z organami i jednostkami im podległymi, oraz komórek organizacyjnych wykonujących czynności w zakresie wywiadu skarbowego w jednostkach podległych i nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych i komórek organizacyjnych wykonujących zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa w niewymienionych wyżej jednostkach państwowych i samorządowych. 

Archiwa wyodrębnione obejmują zasięgiem swojego działania obszar całego kraju lub jego części. Organizację archiwów wyodrębnionych określają, w drodze wydanych w porozumieniu z Ministrem Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego zarządzeń, szefowie poszczególnych resortów. Kierownicy komórek organizacyjnych wykonujących zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa tworzą i określają ich organizację w drodze zarządzenia, po zasięgnięciu opinii Ministra Obrony Narodowej. Natomiast w przypadkach nieusankcjonowanych odrębnymi przepisami stosuje się w odniesieniu do archiwów wyodrębnionych przepisy dotyczące archiwów państwowych.

Zasób archiwalny archiwów Sejmu, Senatu i Prezydenta stanowią materiały archiwalne powstałe i powstające w toku ich działalności oraz zasób historyczny. W przypadku pozostałych archiwów wyodrębnionych zasób archiwalny stanowią materiały wytworzone przez poszczególne resorty, z wyjątkiem archiwum IPN, którego zasób stanowią materiały archiwalne określone w Ustawie z 18 grudnia 1998 r. o IPN oraz powstające w toku jego działania. Ponadto w odniesieniu do archiwum MSZ w skład jego zasobu wchodzą także materiały archiwalne wytworzone przez obce podmioty prawa międzynarodowego.

Archiwa wyodrębnione przekazują do archiwów państwowych o charakterze centralnym materiały archiwalne nie później niż po upływie 50 lat od daty ich wytworzenia, o ile nie narusza to prawnie chronionych interesów Państwa i obywateli. Natomiast materiały archiwalne dotyczące wykonywania zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa są przekazywane do Centralnego Archiwum Wojskowego.

Źródło: Ustawa z 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach